ARAPÇA GRAMERİNİN BAZI KONULARI
ZAMİRLER
الضمائر
1.MUNFASIL (BİTİŞMEYEN-ÖZNE) ZAMİRLER الضّمائرُ المنفصلةُ Kendi başına (fiile, harfi cer, İSİM v.b.‘e bitişik olmaksızın) kullanılabilen zamirlerdir.
İkiye Ayrılıyor:
Devamlı Merfu ve Mecrür gelenler.
|
Çoğul
|
İkil
|
Tekil
|
|
|
هُمْ
ONLAR
|
هُمَا
O İKİSİ
|
هُوَ
O
|
Müzekker
|
|
هُنَّ
|
هُمَا
|
هِيَ
|
Müennes
|
|
اَنْتُمْ
SİZ
|
اَنْتُمَا
İKİNİZ
|
اَنْتَ
SEN
|
Müzekker
|
|
اَنْتُنَّ
|
اَنْتُمَا
|
اَنْتِ
|
Müennes
|
|
نَحْنُ
BİZ
|
نَحْنُ
BİZ
|
اَنَا
BEN
|
|
ÖRNEKLER اَمْثِلة
اَنَا مُعَلِّمُ: Ben öğretmenim
اَنْتُمْ مُعَلِِّمُونَ Siz-e-öğretmensiniz
اَنْتُنَّ مُعَلِّمَاتُ: “= -k- = “
هُوَ كَتَبَ: O- yazdı
هُنَّ كَتَبْن: َOnlar-k- yazdılar “
انْتِ تَكْتُبِينَ: Sen-k- yazıyorsun “
نَحْنُ نَكْتُبُ: Biz “k -yazıyoruz
Not:
İnsan dışındakilerin çoğullarının yerine tekil-müennes zamirهِيَ gelir.
— Devamlı mensup gelenler
|
Çoğul
|
İkil
|
Tekil
|
|
|
إيّاهم
ONLARI
|
إيّاهما
İKİSİNİ
|
إياه
ONU
|
Müzekker
|
|
إيّاهنّ
|
إيّاهما
|
إياها
|
Müennes
|
|
إيّاكم
SİZİ
|
إيّاكما
İKİNİZİ
|
إيّاكَ
SENİ
|
Müzekker
|
|
إيّاكنّ
|
إيّاكما
|
إيّاكِ
|
Müennes
|
|
إيّانا
BİZİ
|
إيّانا
BİZİ
|
إيّايّ
BENİ
|
|
2.MUTTASIL (BİTİŞİK-NESNE) ZAMİRLER: Kendi başına kullanılamayan (Fiil, harfi cer, isim v.b.’e bitişik olarak kullanılan) zamirler.
|
Çoğul
|
İkil
|
Tekil
|
|
|
هُمْ
ONLARI-N
|
هُمَا
O İKİSİNİ-
|
هُ
Onu-
|
Müzekker
|
|
هُنَّ
|
هُمَا
|
هَا
|
Müennes
|
|
كُمْ
SİZİ-N
|
كُمَا
İKİNİZİ-N
|
كَ
SENİ-N
|
Müzekker
|
|
كُنَّ
|
كُمَا
|
كِ
|
Müennes
|
|
نَا
BİZİ-M
|
نَا
BİZİ-M
|
يِ
M-
|
|
ÖRNEKLER اَمْثِلة
A-Fiillere bitişir
كَتَبْناهَاَ: Onu-e-k- yazdık
كَتَبُواكُمْ: Sizi-e- yazdılar-k
كَتَبْنُمْنَا: Bizi yazdınız-e-
نَكْتُبُهَا: Onu-k-yazıyoruz
سَنَكْتُبُهُمْ: Onları-e- yazacağız
لا سَنَكْتُبُكُنَّ: Sizi-k- yazmayacağız
Not:
1- İnsan dışındakilerin çoğullarının yerine tekil-müennes zamir هَا gelir
2- Bitişik zamirler, a-Fiillere b-İsimlere c-harf-i cerlere
Bitişir
Bitişik zamirler İsimlere bitişir; isim tamlaması olur
كِتََابُكَ: Senin –e-kitabın
كِتََابُنَا: Bizim kitabımız
كِتََابُهُمْ:Onların-e- kitabı
مُعَلمُكَِ: Senin–e-öğretmenin
مُعَلِّمَاكَِ: Senin iki öğretmenin
مُعَلِّمُوكَ: Senin–e-öğretmenlerin
رَاَيْتُ مُعَلمَكَِ:Senin öğretmenini gördüm
رَاَيْتُ مُعَلِّمَيْكَِ:Senin iki öğretmenini gördüm
رَاَيْتُ مُعَلِّمِيكَ: Senin öğretmenlerini gördüm
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
الإسم المفرد والتثنية والجمع
İSIMLERDE TEKIL-İKİL-ÇOĞUL
|
TEKİL
|
İKİL
|
ÇOĞUL
|
|
|
nesne özne
مُعَلِّمُونَ ِينَ
|
nesne Özne
مُعَلِّمَان يْنِ
|
مُعَلِّم
|
MÜZEKKER
|
|
مُعَلِّمَاتٌ
|
nesne özne
مُعَلِّمَتَانِ يْنِ
|
مُعَلِّمَة
|
MÜENNES
|
Not:
1- İsimler, cümle içinde fail-özne olursa, son harekeleri ötre olur.
Başında إِل (elif-lam) yoksa çift ötre olur.
2- İsimler, cümle içinde meful olursa, son harekeleriلأ(elif-lam)lı olursa tek üstün َ, لأ (elif-lam)sız olursa çift üstün olur. Muzafunileyh olursa veya başında harf-i cer bulunursa son harekeleri ِ esre veya çift esre olur. Müennes çoğullar üstün alması gereken yerde onun yerine esre alır.
رَاَى مُعَلِّمٌ bir öğretmen gördü
مُعَلِّمَانِ “İki “Öğretmen “
مُعَلِّمُونَ “ Öğretmenler “
رَاَيْتُ مُعَلِّمًا bir öğretmeni gördüm
مُعَلِّمَيْنِ “ iki “Öğretmen“
لِمُعلّمَيْنِِ İki öğretmen için
لِمُعلّمِينِ Öğretmenler için
مُعَلِّمِيِن “Öğretmenler “
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
الجملة الفعلية
FİİL CÜMLESİ
(Fiille Başlayan Cümleye Denir)
ÖGELERİ: Fiil, Fail-Özne Ve Meful-Nesneden ibarettir.
a-(Fail-Özne, daima ötre veya ikildeانِ , kurallı müzekker çoğulda ونَ alır)
b-(Meful-Nesne, üstün alır, başında harf-i cer varsa esre alır –(ikilde يْنِ –kurallı müzekker çoğulda ينَ alır)
1- Fiil cümlesinde önce basit düz tümleçler, sonra dolaylı tümleçler yazılır.
2- Fiil cümlesinde fiil, fail-özneye sadece müzekkerlik-müenneslikte uyar. Fiil cümlesinde failler-özneler ikil veya çoğul da olsa, fiil tekil kalır.
ÖRNEKLER اَمْثِلة
ذَهب الطّالبُ إلى المدرسةِ
Öğrenci okula gitti.
هَلْ كَتَبتَ الدَّرْسَ فِى الْمَدْرَسَةِ مِنْ صَدِيقِكَ
Dersi okulda arkadaşından mı yazdın?
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
الجملة الإسمية
İSİM CÜMLESİ
(İsimle Başlayan Cümleye Denir)
A-MÜBTEDA
1- Başa gelir
2- Son harfinin harekesi ötre olur. (ikildeانِ , kurallı müzekker çoğulda ونَ olur)
3- Başında لأ(elif-lam) bulunur.
B-HABER
( dir, dıra bitişen kelime veya kelimeler, haberdir)
1- Sonra gelir
2- Son harekesi çift ötre olur. ( İkildeانِ , kurallı müzekker çoğuldaونَ olur)
3- Başında لأ(elif-lam) bulunmaz.
4- Haber sadece şu konularda mübteda’ya uyar. (müzekker-müennes (Tekil-ikil-çoğul)
Ancak İnsan dışındakilerin çoğullarının haberi, sıfatı, fiili, zamiri, ism-i mevsulü vb. müennes-tekil gelir.
5- Başında harf-i cer varsa kurala uymaz, sadece harf-i cer sonunu esre yapar.
6- Mübteda isim-sıfat tamlaması, masdar manalı fiil cümlesi olabilir
Haber de isim-sıfat tamlaması, fiil ve isim cümlesi şeklinde gelebilir. Haber fiil cümlesi şeklinde gelirse fiil, tekil-ikil-çoğul ve müzekkerlik-müenneslik açısından mübtedaya uyar. Ancak İnsan dışındakilerin çoğullarının haberi, sıfatı, fiili, zamiri, ism-i mevsulü vb. müennes-tekil gelir.
ÖRNEKLER اَمْثِلة
Mübteda ve Haber
اَلْمُعَلِّمُ طَوِيلٌ Öğretmen uzundur
اَلْمُعَلِّمَانِ طَوِيلَانِ İki öğretmen uzundur
اَلْمُعَلِّمُونَ طَوِيلُونَ Öğretmenler uzundur
اَلْمُعَلِّمَةُ طَوِيلَةُ -k- öğretmen uzundur
اَلْمُعَلِّمَتَانِ طَوِيلَتَانِ İki-k-öğretmen uzundur
اَلْمُعَلِّمَاتُ طَوِيلَاتٌَ-k-öğretmenler uzundur
اَلْمُعَلِّمَاتُ فِى الْمَدْرَسَةِ-k-öğretmenler okuldadır.
اَلْكِتَابُ مُفِيدٌ Kitap faydalıdır
اَلْكِتَابَانِ مُفِيدَانِKikitap faydalıdır
اَلْكُتُبُ مُفِيدَةٌ Kitaplar faydalıdır
اَلْمُعَلِّمَاتُ جِئْنَ إلى الْمَدْرَسَةِBu öğretmenler okula geldi
هَؤُلاَءِ اَلْمُعَلِّمَاتُ مُعَلِّمَاتُ مَدْرَسَتِنَا Bu öğretmenler bizim okulun öğretmenleridir.
HABERİN BAŞA GEÇTİĞİ YERLER
NOT: (Mübteda elif-lamsız ise, haberin başında harf-i cer –zarf varsa)
Evde bir adam var فِى الْبَيْتِ رَجُلٌ
Bende-yanımda bir kalem var لَدَىَّ قَلَمٌ
Yanında bir kalem var mı? هَلْ عِنْدَكَ قَلَم
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
إسم الإشارة
İŞARET İSİMLERİ
|
Yakın için işaret zamirleri
|
|
Çoğul
|
İkil
|
Tekil
|
|
|
هَؤُلاَءِ
BUNLAR
|
هَذانِ (هَاذيْنِ) nesne ; özne
BU İKİSİ
|
هََذا
BU
|
Müzekker
|
|
هَتَانِ ; هَاتَيْنِ nesne; özne
|
هَذِهِ / هَذِي
|
Müennes
|
|
Uzak için işaret zamirleri
|
|
Çoğul
|
İkil
|
Tekil
|
|
|
اُولاَئِكَ
|
ذَانِكَ
|
ذَاكَ ذَالِك
|
Müzekker
|
|
تَانِكَ
|
تَاكَ / تِيكَ تِلْكَ
|
Müennes
|
Not:
1- İsmin başına gelir.
2- İşaret ismi, tekil-ikil-çoğul ve müzekkerlik-müenneslikte işaret edilen isme uyar. Sadece insan dışındaki çoğullarda işaret ismi müennes tekil هَذِه *تِلْكَgelir.
3- İsmin başında mutlaka (لأ)elif-lam bulunur.
4- İşaret isimlerinin sonlarına BAZEN eklenen “ك” harfi muhataba göre çekimlidir. Örneğin: ذَالِكَ ، ذَالِكِمَا ، ذَالِكُمْ v.b.
ÖRNEKLER اَمْثِلة
هَذَا الْمُعَلِّمُ: Bu -e-öğretmen
هَذَانِ الْمُعَلِّمَانِ:“iki-e- “
هَؤُلأء الْمُعَلِّمُونَBu -e-öğretmenler:
هَؤُلأء الْمُعَلِّمِين ل:Bu -e-öğretmenler için
هَذَيْنِ الْمُعَلِّمَيْنِلِ: “ iki-e- “ için
هَذَا الْكِتَابُ: Bu kitap
هَذَانِ الْكِتَابَانِ: Bu iki kitap
هَذَيْنِ الْكِتَابَيْنِِمِنْ: Bu iki kitaptan
هَذِهِ الْكُتُبُ:Kitaplar
ذَالِكَ الْكِتَابُ: O kitap
تِلْكَ الْكُتُبُ: Kitaplar
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
إنّ وأخواتها
اِنَّ VE KARDEŞLERİ
1- İsim cümlesinin başına gelirler.
2- Mübteda’yı üstün yaparlar. Mübteda ikilse يْنِ –kurallı müzekker çoğulsa ِينَ ) alır.
Müennes çoğullar üstün alması gereken yerde onun yerine esre alır
3- Haber aynen kalır
اِنَّŞüphesiz
اَنَّDığını, diğini
كَاَنَّSanki ,mış gibi
لَكِنَّAma, fakat
لَيْتَKeşke
لَعَلَّBelki, umulur ki
ÖRNEKLER اَمْثِلة
İnnenin İsmi ve Haberi
انَّاَلْمُعَلِّمَ طَوِيلٌ -E-öğretmen uzundur
اِنَّ اَلْمُعَلِّمَيْنِ طَوِيلَانِ Şüphesiz iki-öğretmen uzundur
لَيْتَ اَلْمُعَلِّمِينَ طَوِيلُونَKeşkee-öğretmenler uzun olsa
كَاَنَّاَلْمُعَلِّمَةَ طَوِيلَةٌ Sanki -k- öğretmen uzundur
لَعَلَّ اَلْمُعَلِّمَتَيْنِ طَوِيلَتَانِBelki ikik-öğretmenuzundur
لَكِنَّ اَلْمُعَلِّمَاتِ طَوِيلَاتٌَFakat-k-öğretmenler uzundur
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
كان وأخواتها
كَانَVE KARDEŞLERİ
1- İsim cümlesinin başına gelirler.
2- Mübteda aynen kalır.
3- Haberi üstün yaparlar. Haber ikilse يْنِ –kurallı müzekker çoğulsa ينَ) alır.
Müennes çoğullar üstün alması gereken yerde onun yerine esre alır
كَانَ يَكُونُ “Oldu “oluyor “ olur.
صَارَ سَيَصِيرُ “Oldu “oluyor “ Dönüştü, dönüşüyor.
اَصْبَحَ يُصْبِحُ “Oldu “oluyor “Sabahladı, sabaha çıktı.
لَيْسَ Değildir.
اَضْحَىKuşluk vaktine çıktı, kuşlukta bir işle meşgul oldu.
ظَلَّ Kaldı, devam etti,geçti, gündüz bir işle meşgul oldu.
اَمْسَى Akşama girdi ,erişti, akşamleyin bir iş yaptı.
بَاتَ Geceledi, geceyi geçirdi, geceleyin bir işle meşgul oldu.
مَازَالَ Hala.
مَافَتِىَْ Hala.
مَا بَرِحَ Hala.
مَادَامَ .. Sürece, müddetçe, dikçe.
ÖRNEKLER اَمْثِلة
Öğrenim günlük olarak altı saattir.
الدِّرَاسَةُ سِتَّ سَاعَاتٍ يَوْمِيًّا. سَيَصِير Öğrenim günlük olarak altı saat olacak
اَلْمُعَلِّمَانِ طَوِيلَيْنِ لَيْسَ: İki öğretmen uzun değil
كَانَ اللَّهُ رَحِيمًا: Allah çok merhametlidir
اَصْبَحَ الْوَلَدُ نَائِمًا: Çocuk sabahleyin uyudu
اَضْحَى الْجَوُّ بَارِدًا: Kuşluk vakti hava soğudu
ظَلَّ الرَّجُلُ عَامِلاً : Adam gün boyu çalıştı
اِجْتَهِدْ مَادُمْتَ طَالِباً: Öğrenci olduğun sürece çalış
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
الإسم الموصول
BELİRTİLİ İSM-İ MEVSULLER (İlgi Zamiri)
|
ÇOĞUL
|
İKİL
|
TEKİL
|
|
|
اَلَّذِينَ
Kİ O KİMSELER
|
اَللَّذَانِözne
-اَللَّذَيْنِ- nesne Kİ O İKİSİNİ
|
اَلَّذِى
Kİ OKİMSE Okimse
|
MÜZEKKER
|
|
اَلْلاَّتِي ، اللَّوَاتِي، اللاَّئِي
|
اَللَّتََانِözne
-اَللَّتَيْنِ- nesne
|
اَلَّتِى
|
MÜENNES
|
Not: Sadece insan dışındaki SADECE çoğullarda İsm-i mevsul müennes tekil
اَلَّتِى gelir. (Akıllı ve akısızlar için kullanılır).
BELİRTİSIZ İSM-İ MEVSULLER
مَنْ (kimse-ler): Sadece akıllılar için kullanılır.
ماَ (şeyler) Hayvan canlılar ve nesneler için kullanılır
اىُّ (hangisi)İnsan, hayvan ve cansızlar için kullanılır
ÖRNEKLER اَمْثِلة
Eve giden öğretmen geldi (FAİL-ÖZNE)
جَاءَ اَلْمُعَلِّمُ الَّذِى ذَهَبَ اِلَى الْبَيْت
Eve giden iki öğretmengeldi(FAİL-ÖZNE)
جَاء اَلْمُعَلِّمَانِ الَّذَانِ ذَهَبَا اِلَى الْبَيْتِ
رَاَيْتُ اَلْمُعَلِّمَيْنِ الَّذَيْنِ ذَهَبَا اِلَى الْبَيْتِ
Eve giden iki öğretmeni gördüm (MEFUL-NESNE)
Eve giden öğretmenlergeldi (FAİL-ÖZNE)
جَاء اَلْمُعَلِّمُونِ الَّذِينَ ذَهَبُوا اِلَى الْبَيْتِ
رَاَيْتُ اَلْمُعَلِّمِينِ الَّذِينَ ذَهَبُوا اِلَى الْبَيْتِ
Eve giden öğretmenleri gördüm(MEFUL-NESNE)
لأتَأْكُلُمَااَكَلْتُهَاBenim yediklerimi(şeyleri) sen yemezsin
لأ تَغْضُبُمَنْغَضِبُواهُمْOnların kızdığı kimselere sen kızmazsın
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
الحال
HAL
( Failin veya Mefulün durumunu bildiren kısımdır. )
NOT:
Hal, durumunu bildirdiği isme sadece tekil-ikil-çoğulve müzekker-müenneslik açısından uyar. Ancak İnsan dışındakilerin çoğullarının haberi, sıfatı, fiili, hali vb. müennes-tekil gelir
أنواع الحال
HALİN ÇEŞİTLERİ
1- Hal tek kelime olursa genelde ism-i fail olur. Elim-lamsız ve üstünlü olarak gelir
جَاءَ الأَوْلاَدُُ لاعِبِينَ _ جَاءَ الْوَلَدَانِ لاعِبَيْنِ _ جَاءَ الْوَلَدُ لاعِبًا
Çocuk -iki-lar oynayarak geldiler
جَاءتْ الْبِنَاتُ لاعِبَاتٍ ;جَائَتْ الْبِنْتَانِ لاعِبَتَيْنِ; جَائَتْ الْبِنْتُُ لاعِبَةً
Bir kız-iki-laroynayarak geldiler
2- Hal mazi fiil olursa başına vegad ( وَقَدْ )gelir.
Ali arabasına binmiş olduğu halde geldi جَاءَ عَلِىٌّ وَقَدْ رَكِبَ سَيَّارَتَهُ
3- Hal muzari fiil olursa başına bir şey gelmez. Ancak başında gad
( َقَدْ) varsa ve ( وَ)ilave edilir.
Öğretmen sınıfa öğrencileri müjdeleyerek girdi.دَخَلَ الْمُعَلِّمُ الصَّفَّ يُبَشِّرُالطَلَبَ
4- Hal isim cümlesi olursa başına ve (وَ )gelir.
İnsanlar uyurken ben uyumadım. اَنَا سَهِرْتُ وَ النَّاسُ نَائِمُونَ
5- Halde harf-i cer veya zarf varsa, aynen kalır.
Hilali bulutlar arasında gördüm. رَاَيْتُ الْهِلالَ بَيْنَ السَّحَابِ
Ziynetleri içinde kavminin yanına çıktı.خَرَجَ عَلَى قَوْمِهِ فِى زِينَتِهِ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
İSTİSNA
الإستثناء
1- (Hariç, den başka, dışında, sadece, yalnız, ancak, müstesna) anlamlarına gelen edatlarla bir şeyi hariç tutma işlemidir.
2-اِلاّ edatı gelen yerlerde istisna edilen şeyin harekesi: fail istisna edatından önce geçtiyse üstün, geçmediyse ötre, diğerlerinde ise cümle içindeki alması gereken hareke olur.
3-Ancak غَيْرُ سِوَى خَلاَ عَدَا حَاشَا) ) bu edatlardan sonar gelen istisnanın harekesi, muzaf ileyh olduğunda esre olur.
İstisna edatları:
اِلاّ غَيْرُ سِوَى خَلاَ عَدَا حَاشَا
ÖRNEKLER اَمْثِلة
جَاءَ الطُّلاَّبُ الاَّ خَالِدًا ـ مَا جَاءَ الطُّلاَّبُ الاَّ خَالِدًا ـ مَا رَاَيْتُ فِى الصِّفِّ اِلاَّ خَالِدًا
Sınıfta sadece Halid i gördüm (başkasını görmedim. Halid hariç öğrenciler gelmedi. Halid hariç öğrenciler geldi
مَا اَنْتَ اِلاَّ طَالِبٌ ـ مَا جَاءَ الطُّلاَّبُ خَلاَخَالِدٍ ـ مَا جَاءَ الطُّلاَّبُ غَيْرَ خَالِدٍ
Halit hariç öğrenciler gelmedi. Halid hariç öğrenciler gelmedi. Sen ancak (sadece) bir öğrencisin
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
الأفعال المقاربة
MUKAREBE (YAKLAŞMA) FİİLLERİ
Not: Bu fiillerden sonra muzari fiil gelir.
اَوْشَكَ – يُوشِكُ genellikle muzari fiilin başına أَنْ alır
كَرَبَ genellikle muzari fiilin başına أَنْ alır
كَادَ – يَكَادُ nadiren muzari fiilin başına أَنْ alır
Gün bitmek üzere النَّهَارُ أَنْ يَنْقَضِىَ اَوْشَك
Yağmur neredeyse yağacak gibi oldu كَادَ الْمَطَرُ يَنْزِلُ
Yağmur yağmak üzere, neredeyse yağacak الْمَطَرُ يَنْزِلُيَكَادُ
Nerdeyse hiç bir sözü anlamıyorlar لاَ يَكَدُونَ يَفْقَهُونَ حَدِيثًا
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
RECA (UMMA) FİİLLERİ
اِخْلَوْلَقَ . حَرَى . عَسَى
Not: Bu fiillerden sonra اَنْondan sonra da muzari fiil gelir
Belki Allah bizi affederعَسَى اللَّهُ اَنْ يَتُوبَ عَلَيْنَا
Umulur ki-belki öğrenciler başarır عَسَى الطُّلاَّبُ اَنْ يَنْجَحُوا
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
BAŞLAMA FİİLLERİ
أَخَذَ . اِبْتَدَاَ . جَعَلَ
Not: Bu fiiller başta gelir. Sonra gelen fiil, muzari olur.
Yazmaya başladıاَخَذَ يَكْتُبُ
Okumaya başladımاِبْتَدَاْتُ اَقْرَاُ
İstiğfar etmeye başladıkجَعَلْنَا نَسْتَغْفِر ُ
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
المعلوم والمجهول في الأفعال
FİİLLERDE ETKEN, EDİL GEN YAPMA VE ÇEKİMLERİ
1- Mazi Geçmiş Zaman
a-İlk harf ötre yapılır
b- Sondan ikinci asıl harf esre yapılır
Yazdı –yazıldı كَتَبَ كُتِبَ Yazdık-yazdıkكَتَبْنَا كُتِبْنَا
Çıkardık-çıkarıldıkاَخْرَجْنَا اُخْرِجْنَا
Dedi –denildi قَالَ قِيلَ Dua etti-dua edildiدَعَى دُعِىَ
2- Muzari şimdiki Zaman
a-İlk harf ötre yapılır
b- Sondan ikinci asıl harf üstün yapılır
Yazıyor-yazılıyor يَكْتُبُ يُكْتَبُ
Yazıyoruz-yazılıyoruzنَكْتُبُ نُكْتَبُ
Diyor-deniliyor يَقُولُ يُقَالُ
Hükmediyor-hükmediliyorيَقْضِى يُقْضَى
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
إستعمالات بعض الأفعال
BAZI FİİLLERİN KULLANIMI
Gücü yetti- ebildi
ِسْتَطَعْتُ الذَّهَابَ اِلَى بُورْصَا = اِسْتَطَعْتُ اَنْ اَذْهَبَ اِلَى بُورْصَا =
تَمَكَّنْتُ مِنَ الذَّهَابِ اِلَى بُورْصَا Bursa’ya gidebildim.
اَسْتَطِيعُ الذَّهَابَ اِلَى بُورْصَا = اَسْتَطِيعُ اَنْ اَذْهَبَ اِلَى بُورْصَا
يُمْكِنُ لِى اَنْ اَذْهَبَ اِلَى بُورْصَا = يُمْكِنُ لِى الذَّهَابُ اِلَى بُورْصَا Bursa’ya gidebilirim.
بِاِمْكَانِى الذَّهَابُ اِلَى بُورْصَا- بِاِمْكَانِى اَنْ اَذْهَبَ اِلَى بُورْصَا =
اَتَمَكَّنُ مِنَ الذَّهَابِ اِلَى بُورْصَا =رُبَّمَا اَذْهَبُ اِلَى بُورْصَاBelki gidebilirim
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
المفعول المطلق
MEFUL-Ü MUTLAK (O kadar. Öyle. Çok)
Cümledeki fiilin anlamını pekiştirmek* fiilin nasıl yapıldığını veya yapılış sayısını bildirmek için fiilin masdarının fiilden sonra çift üstünlü olarak getirmektir.
Örnekler
Bekçi hırsıza öyle bir dayak attı kiضَرَبَ الْحَارِسُ اللِّصَّ ضَرْبًا
Allah”ı çok çok anınاُزْكُرُوا اللّهَ ذِكْرًا كَثِيرًا
Öyle sevindim ki فَرِحْتُ فَرْحًا
Bana bir selam verdi ki سَلَّمَ عَلَىَّ سَلاَمًا
Öyle çalıştım ki benden başkası çalışmamıştır.
اِجْتَهَدْتُ اِجْتِهَادًا لَمْ يَجْتَهشدْهُ غَيْرِى
Çalıştım ama ne çalışmaاِجْتَهَدْتُ اَىَّ اِجْتِهَادٍ
Askerler gibi yürüdümسِرْتُ سَيْرَ الْجُنُودِ
Hırsız gibi kaçtımفَرَرْتُ فِرَارَ اللِّصِّ
Saat iki defa vurduدَقَّتِ السَّاعَةُ دّقَّتَيْنِ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
مفعول معه
MEFUL-Ü MAAH
( İle birlikte, boyunca)
Not: Meful-ü maahın başına vav gelir ve harekesi üstün olur (ikilse يْنِ –kurallı Müzekker çoğulsa ينَ) alır )
Dağla birlikte-boyunca yürüdüm.سِرْتُ وَ الْجَبَلَ
Nehirle birlikte-boyunca yürüdüm.سِرْتُ وَ النَّهْرَ
Sabahla birlikte-sabahleyin yola çıktım.سَافَرْتُ وَ الصُّبْحَ
Geceyle birlikte-geceleyin yola çıktım. سَافَرْتُ وَ اللَّيْلَ
Halit”le birlikte ona selam verdim.سَلَّمْتُ عَلَيْهِ وَ خَالِدًا
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
تميز الأعداد
TEMYİZ=SAYILAN ŞEY
(Uzunluk, ağırlık, hacim ve sayılarda)
Not: Sayılan Şey çift üstün, muzafun ileyh, veya min ile mecrur olabilir
Bir bardak süt içtim شَرِبْتُ كَأْسًا حَلِيبًا
Kaç gün/kitap/milكَمْ يَوْمًا-كَم كِتَابًا- كَمْ مِيلاً
Nice günler/kitapla أيَّامٍ –يَوْمٍ= كَمْ كُتُبٍ- كِتَابٍ كَمْ
Nice peygamberكَاَىٍّ مِنْ نَبِىٍّ
Nice gece var ki وَرُبَّ لَيْلٍ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
المنادى
MÜNADA- Çağrılan
Nida edatları: يَا اَيَا هَيَا اَىْ اَ
1- Özel isim veya başında elif-lam olursa son harekesi ötre olur. Elif-lamlı olursa ayrıca başına اَيُّهَا اَيَّتُهَا getirilir.
Ey doktor اَيُّهَا الطَّبِيبُ = اَيَّتُهَا الطَّبِيبَةُ
Ey Ali.يَا عَلِىُّ
2- MÜNADA isim ve sıfat tamlaması ise sonu çift üstün olur.
Ey Allah”ın kulu.يَا عَبْدَ اللَهِ
Ey dağa çıkan.يَا طَالِعًا جَبَلاً
Ey hayırlı işlere koşan.يَا مُسْرِعًا فِى الْخَيْرَاتِ
Ey cömert adam elimden tut.يَا رَجُلاً كَرِيمًا خُذْ مِنْ يَدِى
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
التأكيد
TEKİD-VURGU
1- Lafzi Tekid
Ali Geldi Geldi.جَاءَ جَاءَ عَلِىٌّ
Seni Gördüm Seni.رَاَيْتُكَ اَنْتَ
2-Manevi Tekid (isim ve zamirlere muzaaf olurlar)
Kendisi.عَيْن = نَفْس
Her ikisi. كِلاَ = كِلْتَا bu iki edat ikiller içindir
Tümü-hepsi. كُلّ = جَمِيع = عَامَّة
Hepsi geldiler.جَاؤُوا جَمِيعُهُمْ
Adam bizzat kendisi geldi.جَاءَ الرَّجُلُ نَفْسُهُ = عَيْنُهُ
İki öğretmenin ikisi de geldi.جَاءَ الْمُعَلِّمَانِ كِلاَهُمَا
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
الحروف المشبهة بليس
لَيْسَ GİBİ HAREKET EDENLER
1- مَا
Ali kitabını okumuyor.مَا عَلِىٌّ قَارِءًا كِتَابَهُ
Ali çalışkan değil. مَا عَلِىٌّ مُجْتَهِدًا
Ali adam değil. مَا عَلِىٌّ بِرَجُل
Ali şairden başka bir şey değil-sadece bir şairمَا عَلِىٌّ غَيْرَ شَاعِرٍ
Ali kâtip den başka bir şey değil-sadece bir kâtipمَا عَلِىٌّ سِوَى كَاتِبٍ
Bu insan değilمَا هَذَا بَشَرًا
2-اِنْ olumsuzluk illa ile bozulmamalı
Sen ancak-sadece bir uyarıcısın.اِنْ اَنْتَ الاَّ نَذِيرٌ
Bu ancak yüce bir melektir-bu yüce bir melekten başka bir şey değilاِنْ هَذَا اِلاَّ مَلَكٌ كَرِيمٌ
3- لاَ
Allah”ın hükmettiğinden koruyacak hiçbir sığınak yokturلآ وَزَرَ مِمَّا قَضَى اللَّهُ وَاقِيًا
Hiçbir cimri iflah olmaz-iflah olan hiçbir cimri yokturلآ بَخِيلٌ مُفْلِحًا
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
بعض الأدوات والإصطلاحات
BAZI EDATLAR VE KALIPLAR
Evde hiç bir erkek yok.لاَ رَجُلَ فِى الْبَيْتِ
Evde hiç bir erkek yok. مَا رَجُلَ فِى الْبَيْتِ
Evde hiç kimse yok. مَا اَحَدََ فِى الْبَيْتِ
Allah”ın yanında bir başka ilah mı var.أَ اِلَهٌ مَعَ اللَّهِ
Âlim bir adam bizi ziyaret etti. رَجُلٌ عَالِمٌ زَارَنَا
Sen şüphesiz âlimsin-sen âlimin ta kendisisin.اِنَّكَ اَنْتَ الْعَالِمُ
İlim bizzat nurdurاَلْعِلْمُ هُوَ النُّورُ
أَ أَمْ …. mi yoksa
Yazsan da yazmasan da senin için birdir.سَوَاءٌ عَلَيْكَ اَ كَتَبْتَ أَمْ لَمْ تَكْتُبْ
Sen Halit mi yoksa Ali misin? أ أَنْتَ عَلِىٌّ أمْ خَالِدٌ
Tehdit edildiğiniz yakın mı yoksa uzak mı? أَ قَرِيبٌ أَمْ بَعِيدٌ مَا تُوعَدُونَ
اِمَّا اِوْ ya..veya
Ya bunu veya onu alخُذْ اِمَّا هَذَا اَوْ ذَاكَ
Sayı ya çifttir veya tektirاَلْعَدَدُ اِمَّا زَوْجٌ اَوْ فَرْدٌ
اِمَّا اِمَّا ya…ya
Bu gelen ya âlidir ya Halittirهَذَا الْقَادِمُ اِمَّا عَلِىٌّ اِمَّا اِمَّا خَالِدٌ
اِذْ Sürpriz ve çünkü
Biz otururken bir adam çıkageldi.بَيْنَمَا نَحْنُ نَجْلِسُ اِذْ طَلَعَ عَلَيْنَا رَجُلٌ
Ona ikram ettim çünkü o soylu biridir.اَكْرَمْتُهُ اِذْ هُوَ شَرِيفٌ
أَنْ mek ..meniz…meleri- diye
Başına geldiği muzari fiili üstün yapar ve manasını masdara çevirir. Mazi ve emir fiillerinin başına gelirse onları etkilemez sadece diye anlamına gelir.
Oruç tutmanız sizin için daha hayırlıdırوَاَنْ تَصُومُو خَيْرٌ لَكُمْ
Ona gemiyi yap diye vahi ettikوَاَوْحَيْنَا اِلَيْهِ اَنْ اِصْنَعْ اللْفُلْكَ
Namaz kıldı diye onu dövdülerضَرَبُوهُ اَنْ صَلَّى
بَلْOlumsuz soruya olumlu cevap için (tabi ki evet ve aksine.yok hayır) anlamlarında kullanılır
Bir kalem hayır aksine bir kitap al.خُذْ قَلَمًا بَلْ كِتَابًا
Ali öğrenci değil aksine öğretmendir. مَا عَلِىٌّ طَالِبًا بَلْ مُعَلِّمٌ
Sen benim arkadaşım değil misin tabi ki evet.اَ لَسْتَ بِصَدِيقِى ؟ بَلَى
عَنْ …den-..dan Hakkında. Yerine
Kanser hakkında konuştuk.تَحَدَّثْنَا عَنْ السَّرَطَانِ
Babanın yerine oruç tut.صُمْ عَنْ اَبِيكَ
اِذَا Sürpriz. Bir de bakmışsın. Birden. Hemen
Onu kayıp zannettim bir de baktım ki önümde duruyorظَنَنْتُهُ غَائِبًا فَاِذَا بِهِ حَاضِرٌ اَمَامِى
Onlara bir kötülük dokunduğunda bir de bakmışsın hemen ümit keserlerوَاِنْ
تُصِبْهُمْ سَيِّئَةٌ اِذَا هُمْ يَقْنَطُونَ
اِذَنْ öyleyse. O halde
Not: Başına geldiği muzari fiilin sonunu üstün yapar veya nunu düşürür.
Öyleyse hedefe ulaşırsınاِذَنْ تَبْلُغَ الْقَصْدَ
اَمَا – اَلاَ – اَلاَّ – هَلاَّ Nezaket uyarı ve teşvik edatıdırlar (= …senize ….mez misiniz)
Kulübe gelsene-gelmez misin.اَلاَ تَجِيءُ الَى النَّادِى
kardeşlik hukukunu gözetsenizeاَلاَّ رَاعَيْتُمْ حَقَّ الْاُخُوَّةِ
ailene bir mektup göndersene-göndermen gerekmez mi
هَلاَّ تُرْسِلُ رِسَالَةً اِلَى اَهْلِكَ
عَلَى karşın rağmen beraber
Şüphesiz rabbin zulümlerine rağmen insanları bağışlayıcıdır
اِنَّ رَبَّكَ لَذُو مَغْفِرَةٍ لِلنَّاسِ عَلَى ظُلْمِهِمْ
حَتَّى kadar o kadar ki bile
1- Başına geldiği ismi esre yapar.
Şafağın doğuşuna kadar.. .حَتَّى مَطْلَعِ الْفَجْرِ
Okula kadar.. حَتَّى الْمَدْرَسَةِ
2- Hacılar hatta yayalar bile döndü.رَجَعَ الْحُجَّاجُ حَتَى الْمُشَاةُ
3- Genci o kadar dövdü ki bayıldı –bayılıncaya kadar dövdü
ضَرَبَ الشَّابَّ حَتَّى غُشِىَ عَلَيْهِ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
الأفعال الخمسة أو السّتة
BEŞ VEYA ALTI FİİLLER
ـ يفعل ـ هو (مخاطبİkinci şahıs- Bir Erkek )
ـ يفعلان ـ هما (غائبÜçüncü şahıs-İki Erkek )
ـ تفعلان ـ هما (مخاطبİkinci şahıs-İki Erkek )
ـ يفعلون ـ أنتما (غائبÜçüncü şahıs-İki Erkek- )
ـ تفعلون ـ أنتم (مخاطبİkinci şahıs-Çok Erkek )
ـ تفعلين ـ أنتِ (مخاطبةİkinci şahıs-İki Erkek)
مثال :Örnek
يضرب: يضربان ـ تضربان ـ يضربون ـ تضربون ـ تضربين.
إستعمالات الأفعال في الجمل: Fiillerin cümlede kullanış şekli.
هما يضربان الولدَ ـ هما لم يضربا الولدَ.
أنتم تذهبون إلى السّوق ـ أنتم لن تذهبوا إلى السّوقِ.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
الأسماء الخمسة أو السّتة
BEŞ VEYA ALTI İSİMLER
أبٌ ـ أخٌ ـ حمٌ ـ فو ـ ذو مال ـ هنوك (بمعنى شيء).
مرفوع بالواو:Vav ile Merfu olur.
هذا أبوك ـ جاء أخوك.
Bu Baban. Kardeşin geldi.
منصوب بالألف:Elif ile Mansup olur.
رأيت أباك ـ إنّ أباكَ عاقلٌ
Babanı gördüm. Baban akıllıdır.
مجرور بالياء:Yay ile Mecrür olur.
مررتُ بأبيكَ ـ سلمت على أخيكَ.
Babana uğradım. Kardeşine selam verdim.
